فهرست
عنوان صفحه
مقدمه........................................... 4
1-فصل آغاز کلیات مرتبط به وقف ................... 8
1-1-تعاریف و تاریخچه............................ 8
1-1-1-تعریف وقف................................. 8
1-1-1-1-بررسی لغوی کلمه موقوفه ..................... 8
1-1-1-2-تعریف فقهی وقف.......................... 8
1-1-1-3-تعاریف عرضه شده بوسیله حقوقدانان ....... 11
1-1-1-4-تعریف رسم مدنی ........................ 12
1-1-3- تاریخچه موقوفه .............................
1-1-3-1-تاریخچه وقف پیش از اسلام .................
1-1-3-2-وقف بعد از ظهور اسلام....................
1-1-3-3- تاریخچه وقف در ایران...................
1-1-3-3-1-وقف در ایران قبل از اسلام..............
1-1-3-3-2- موقوفه باب ایران بعد از اسلام .............
1-2- ماهیت حقوقی و ارکان موقوفه ....................
1-2-1- ماهیت حقوقی وقف..........................
2-2-2- ارکان موقوفه ................................
1-2-2-1- عقد موقوفه ................................
1-2-2-1-1- اقسام موقوفه ............................
1-2-2-1-2- شرایط صحت عقد موقوفه ....................
1-2-2-2- آگاه ...................................
1-2-2-3- موقوف علیهم............................
1-2-2-4- مال موقوفه.............................
2- فصل دوم: شرایط و آثار بیع وقف...............
2-1- مفهوم نقل و انتقال عین اموال موقوفه........
2-2—شرایط بیع مال موقوفه........................
2-2-1- صفت شدن مال اسم وقف ......................
2-2-1-1- غیرقابل استفاده شدن عین اسم وقف .........
2-2-1-2- کسر بهره عین موقوفه ...................
2-2-1-3- کاهش منفعت عین اسم وقف ..................
2-2-1-4- احتمال خرابی عین موقوفه................
2-2-2- شرایط فروش توسط آگاه .....................
2-2-2-1- شرط واقف در صورت نیاز شدید صاحبان وقف..
2-2-2-2- پیمان آگاه در صورت وجود سود بیشتر ........
2-2-3- بیم خونریزی در مال موقوفه................
2-2-3-1- تلف شدن موقوفه.........................
2-2-3-2- اعمال حق شفعه..........................
2-3- رد بیع موقوفه ...............................
2-3-1- آثار و بیع موقوفه نسبت به واقف ..............
2-3-2- رد بیع وقف نسبت به سمت موقوف علیهم .........
2-3-3- آثار بیع موقوفه انتساب به اشخاص ثالث ..........
3-3-2-1- معانی موقوفه ............................. 120
3-3-2-2- توضیح حبس بازگشت و فک ملک ................ 124
نتیجه......................................... 127
منابع و مأخذ.................................. 132
مقدمه
تمام یک از افراد آدم در زندگی اجتماعی خود به تعاون، همیاری و تفاهم دیگران نیازمند بوده و اداره امور معشیت انسانها با همکاری و تعاضد و تشریک مساعی پیوند خورده است و برای رسیدن به سمت این آماج همیشه در تکاپو بوده تا در سازماندهی یک سنت مقدس نقشی داشته باشند و بدین جهت برای یاری رساندن به همنوعان همیشه به سنتهایی شبیه وقف گرایش داشتهاند. ولی پس از ظهور اسلام حرف برنامههای سازندگی خود برای جبران کاستیها و محرومیتها و از بین جا به جا کردن تبعیضها و تضادها و رفع فواصل فاحش طبقاتی و بهتر از تمام استقرار نظام متعالی و پویا براساس قسط و انصاف در جامعه بشری، سنتهای حسنهای را معلوم داشتهاند که از تمام آنها وقف، صدقات و خیرات را با بیان (فاستبقوا الخیرات) توصیه نمودهاند. سنتی که اگر به طور جدی باب جامعه رایج شود، باقدرت است بسیاری از مشکلات و مسائل جامعه را بدون مداخله قوه قهریه با تکیه به انگیزه معنوی مردم حل کند.
وقف بعنوان سنتی ریشهدار باب فرهنگ اصیل ایرانی پس از اسلام بطور مؤکد مورد تائید و تشویق دین مبین اسلام رسم گرفته و موجبات رشد تمام چه بیشتر آن را فراهم اسم است اولین مشوق موقوفه پس از ظهور اسلام، شخص پیامبر (ص) بوده است و بعد از ایشان اهل بیت و خاندان آن حضرت و اصحاب و پیروان آنها به این عمل صالح رفتار کردهاند که غالباً برای تامین معشیت بینوایان، ایتام، افراد بیسرپرست و یا نیازمندهای عمومی بوده است. خلاصه از وقف به سمت امام حسین (ع) گرفته تا تهیه بلم برای دختران بیبضاعت، از ساختن مسجد تا تهیه پوشاک عیدی انسانهای محروم و تهیه ماء آشامیدنی، حمام، مدرسه، درمانگاه و موارد دیگر از این قبیل موقوفه صورت گرفته است.
علیرغم ته تاریخی که وقف دارد از جانب صاحبان قلم کمتر مورد بحث و بررسی قرار گرفته است و این بیتوجهی سبب شده است که وقف باب ذهن مردم بطور ناقص جا افتاده باشد. یعنی وقتی شخصی اموال خویش را وقف میکند باب این تصور است که تا ازلی مال او حبس شده و منافع آن است که ساری و جاری میباشد و در اساس