آغاز
به
دلیل خشکی آب و هوای بخش عمده ای از کشور ایران و زوال ریزش باران بسنده در بیش از
جگرسفید ماه از سال باب اکثر نقاط و در نتیجه فصلی بودن آب رودخانه ها و عدم دسترسی به
آب، تمهیدات گوناگونی جانب صفت آب شیرین در فصول خشک سال شده است. احداث بند،
قنات و آب انبار را می استطاعت از این جمله آوازه برد. باب این رابطه، آب خزانه همان
گونه که از نام ثانیه مشخص است، برای ذخیره ماء در فصول پر آب و استفاده از آن در بقیه
ایام سال باده باشد .
قدیمی
ترین آثار به سمت جای مانده از ماء انبار تقریباً با پیدایش اولین تمدن های ایران هم
زمان است. مخزن آب شهر ایلامی – دورانتاش باب چغازنبیل مرتبط به هزاره دوم قبل از
میلاد هنوز اسم است. از دوران حکومت هخامنشیان ایضاً بقایای ماء انبار و آب راه های
متعدد در قصر جمشید وجود دارد.
در
دوره اسلامی، آب انبار نیز بسان اسم ابنیه شهری در مراکز تجمع، مانند راسته های
بازار و مراکز کویها و همچنین در کاروانسرا های آشکار راهی احداث می شده. در شهر های
حار و پژمرده ایران هر محله ای اغلب برای خود یک آب انبار داشته که توسط اهالی محل
احداث باده شده و یا گاهی بانی آن یکی از افراد متمکن و خیرخواه محله بوده است. آب
انبار توسط اهالی خود محل اداره باده شد و از کسی مبلغی برای استفاده از ثانیه گرفته
نمی شد، تنها اهل محل خرج تعمیرات و نگهداری آن را می پرداخته اند .
در
شهر های گرم و خشک ماء انبار از ابنیه بااهمیت شهری بوده و بنای آن با بادگیر های بلند
و گنبد های حجیم از فواصل دور باب سیمای شهر تظاهر می کرده است. آب انبار های
بااهمیت دارای سردر های ورود بسیار زیبا بوده اند که با انواع کاربندی ها و مقرنس ها
آذین می شده و گاهی شعری باب جهت سلام بر امام حسین (ع) و لعنت بر یزید و یا
یادآوری خیری که بنیانگذار آن اجرا داده بر روی کاشی های هفت رنگ نقش می بست .
تاریخ
ایجاد آب انبار ها، معمولاً باب درگاه آن ها ثبت می شده و با حساب ابجد، سال بنای
این ماء خزانه 1186 هجری قمری که به دوره زندیه بر می گردد، می باشد .
فراهم
ارائه آب بهداشتی، خنک و قابل دسترس برای همه اهالی، احتیاج به سمت یک سری تدابیر زیست
اقلیمی داشته است که در دنباله این مقاله بحث خواهد شد